گفتگوی روزنامه همشهری با کارگردان ادامه مطلب، مهدی شایان
تئاتر یکی از هنرهای غنی و ریشه‌ای گیلان است که سابقه‌ای درخشان در تاریخ
تئاتر کشور دارد. نه تنها گیلان خاستگاه تئاتر ایران است بلکه گیلانی‌های
بسیاری موفق شده‌اند در سطح اول تئاتر کشور سالها بدرخشند و به چهره‌های
ماندگار این عرصه تبدیل شوند، اما بنا به دلایل گوناگون، سالهاست که تئاتر
استان از وضعیت مطلوب خود فاصله گرفته و حال و روز خوشی ندارد. بیشتر
جوانان مستعد و تحصیل کرده در این رشته به دلیل نبود بسترهای لازم برای
فعالیت یا چهار گوشه سن را بوسیده‌اند و رها کرده اند یا به پایتخت کوچ
کرده اند. از این رو برگزاری رویدادهای سالانه مثل جشنواره تئاتر استانی که
ویترین تمام نمای تئاتر استان است، مثل گذشته پر زرق و برق نیست و سالهاست
که از تب و تاب افتاده و محلی برای رقابت کم‌تجربه‌ها و آثار ضعیف است.
اما جشنواره تئاتر استانی امسال، حاوی نکته ای امیدوار‌کننده برای جامعه
تئاتر گیلان بود.
«مهدی شایان» یکی از جوانان مستعد گیلانی پس از سالها دوری از تئاتر
گیلان،یک بار دیگر بازگشت موفقیت آمیزی داشت و توانست بسیاری از جایزه‌های
مهم این دوره را،از جمله کارگردانی و نویسندگی اول را کسب کند. وی به عنوان
نویسنده، بازیگر و کارگردان نام‌آشنای تئاتر کشور جوایز ارزشمندی از
جشنواره‌های معتبر در کارنامه دارد. از شایان تاکنون آثار متعددی به روی
صحنه رفته که از شاخص ترین آنها می‌توان به« گیم اُور»،« مثل هیچکس»، «و
این بار شاید»،« فصل سرد» و... اشاره کرد. آخرین نمایش شایان،«ادامه مطلب»،
به عنوان تنها نماینده تئاتر استان گیلان به سی و چهارمین جشنواره بین
المللی تئاتر فجر معرفی شد که به این بهانه با او به صحبت نشسته ایم.
-
از آخرین اثرتان، «ادامه مطلب» شروع می‌کنیم. چرا اینقدر بین «سقوط به آسمان» و «ادامه مطلب» فاصله افتاد؟
بعد از سقوط به آسمان که همان سال به عنوان کار برگزیده جشنواره انتخاب شد،
با وجود جوایز متعددی که دریافت کرد و در جشنواره‌های متعدد به صحنه رفت،
به شدت احساس خستگی می‌کردم. مهم‌تر این‌که خستگی‌ام بیشتر ناشی از این بود
که فکر می‌کردم باید دنبال دلایل قوی تر و بهانه‌های محکم‌تری برای به روی
صحنه بردن یک اثر پیدا کنم. انگار در یک دوره گذار بودم از یک مرحله
چگونگی به یک دوره چرایی. شاید حرفم کمی فلسفی به نظر برسد و از حوصله این
گفت‌وگو خارج باشد. اما به هر حال یک امر شخصی بود که فکر می‌کنم در دوره
زندگی هر هنرمندی وجود دارد. احساس می‌کنم برای یک شروع دوباره نیاز به کمی
سکوت، کمی عقب رفتن و کمی دورخیز است تا بتوان کمی قوی تر و بلند‌تر پرید.
-
«ادامه مطلب» از چه زمانی شکل گرفت؟
خب البته بعد از سقوط به آسمان بیکار نبودم، چند تا نمایشنامه نوشتم،
مجموعه شعرم را تحت عنوان «من پلیس خاطرات توام» را منتشر کردم و 2 فیلم
کوتاه ساختم. من بسیار به سینما علاقه دارم و تاثیراتش را هم در تئاترم
می‌شود به وضوح دید. تقریباً از ابتدای سال 93 در گیر نوشتن نمایشنامه
«ادامه مطلب» شدم.
-
نوشتن نمایشنامه چقدر طول کشید؟
تقریباً 9 ماه. من به همراه نوشتن، در خود متن کارگردانی هم می‌کنم به
خاطر همین فقط خودم از متنی که می‌نویسم سر در می‌آورم. متن پر از میزانسن و
تصویرهای غیر قابل نوشتن است. برای همین فرآیند نوشتن نمایشنامه برای من
خیلی طولانی است. قابل ذکر است که بعد از این‌که وارد تمرین شدیم دوبار هم
متن را به فراخور قابلیت‌های بازیگران و امکانات موجود بازنویسی
کردم.تقریباً هفته ای 30 ساعت تمرین می‌کردیم تا بعد از 7 ماه تمرین مستمر
کار برای اجرا آماده شد.
-
اگر اشتباه نکنم اردیبهشت ماه بود که کار را برای اجرای عموم به روی صحنه بردید؟
کاملاً درست است. دوازدهم اردیبهشت ماه 94 اولین روز اجرا بود.
-
چقدر خوب از اجرایتان استقبال شد! می‌گویند پرفروش ترین تئاتر استان بود.
خوشبختانه اینقدر استقبال مخاطبان از اجرا چشمگیر و گسترده و قابل تحسین
بود که همه شگفت زده شدیم و کاملا واضح است که مخاطب ما دارای سطح شعور
بسیار بالایی است و اگر کار خوبی به روی صحنه برود، استقبال چشمگیری هم
صورت می‌گیرد. ما هر شب بالای 150 نفر تماشاچی داشتیم. تعداد زیادی از همین
مخاطبین هم روز جشنواره دوباره به دیدن کار آمدند و ما روز اجرای جشنواره
هم بالغ بر 800 نفر تماشاگر داشتیم که در یک سالن 400 نفری نشستند و تعداد
زیادی هم پشت در ماندند. سپاسگزار و مدیون تک تک مخاطبین بزرگوارم هستم.
زیرا تئاتر بدون مخاطب هیچ معنایی ندارد.
-
در مورد انتخاب بازیگرها و عواملتان کمی برایمان توضیح دهید؟ بسیاری از
کارگردان‌های شهرستانی وقتی با انتقاد از بازی بد در کارشان مواجه می‌شوند،
به نبود بازیگر خوب در استان اشاره می‌کنند، اما بازیگران شما بسیار موفق
ظاهر شدند و کسب جوایز در جشنواره هم مهر تاییدی بر این عقیده است.
از چند نسل بازیگری استفاده کردم و از نتیجه و انتخاب هایم بسیار راضی ام.
ازانتخاب بازیگران باسابقه و خلاقی مثل زینب شعبانی و مهدی مخبری، از
بازیگران جوان و هوشمندی مثل سودابه جعفرزاد و الناز ابروش و از بازیگران
تازه نفس و پر انرژی مثل برنا انصاری و فرید نظری که هرکدامشان در جایگاه
خود بی‌اندازه خوب عمل کردند. همچنین گروه خلاق و باهوش دستیار کارگردانی
که در این یکسال با تمام وجود از جان مایه گذاشتند و حرفه ای عمل کردند. از
همه آنها بی نهایت ممنونم. اما نکته ای که باید اشاره کنم این است که
بازیگر توانمند در استان وجود دارد، اما کشف قابلیت‌های هر بازیگر و بارور
کردن استعداد و توانایی آنها به خود کارگردان بستگی دارد که چگونه و به چه
نحوی از بازیگر بازی بکشد.
-
برای نمایش «ادامه مطلب» چه برنامه‌هایی دارید؟
باید عرض کنم که کار ما به جشنواره فجر معرفی شده و امیدواریم بتوانیم به
عنوان نماینده گیلان اجراهای خوب و آبرومندی در جشنواره بین المللی تئاتر
فجر داشته باشیم و دست پر برگردیم.
خیلی مایلم و در تلاش و تکاپو هستم که بتوانم ادامه مطلب را در تهران در یک
سالن خوب برای اجرای عموم به روی صحنه ببرم. همچنین اجرا در یکی دو
جشنواره خارجی تئاتر از برنامه‌های بعدی ما است.
-
بسیاری معتقدند که تئاتر استان در وضعیت بحرانی به سر می‌برد. شما چقدر با این حرف موافق هستید؟
تئاتر استان‌ها ابزورد ترین مقوله ای است که می‌توان به آن پرداخت، با
مشکلاتی به شدت تکراری. آنقدر که از شدت تکرار یا سِر شده یا از شدت درد به
بیهوشی رسیده است. در این میان تئاتر گیلان سرآمد همه است. هر اتفاقی که
می‌افتد، هر تئاتر خوبی که به روی صحنه می‌رود، صرفا یک اتفاق است،یک اتفاق
شاید خوب. اما یک جریان نیست، یک جریان نمی‌شود. یک اثر خوب حاصل تلاش یک
مجموعه و برنامه ریزی یک سیستم نیست، حاصل تلاش شخصی است. فرد مطرح است نه
جریان. تقریبا هیچ برنامه ریزی بلند مدتی وجود ندارد.
فقر هست اما فقط فقر مالی نیست، فقر دانش هم هست، فقر تخصص ، فقر آگاهی ، فقر نیاز به تئاتر در زندگی.